پنجمین نشست ادیسه پارسی با خوشآمدگویی و مقدمهای کوتاه از علیرضا قلندری، گرداننده برنامه آغاز شد. موضوع جلسه نقد و بررسی رمان آبروی از دسترفته کاترینا بلوم اثر هاینریش بل بود.
جلسه با بحث درباره شخصیتها، نمادها و ساختار روایت ادامه یافت. کاترینا بهعنوان نماد شرافت و حریم خصوصی معرفی شد و دیگر شخصیتها نماینده سه دسته اصلی در رمان شناسایی شدند: دستگاه قضایی و اجرایی، رسانهها و افکار عمومی. اهمیت زمان نگارش رمان و زمینههای تاریخی آن نیز مورد تأکید قرار گرفت تا تحلیلها در چارچوب واقعی اثر انجام شود.
حاضران نقش رسانهها و مطبوعات در شکلدهی افکار عمومی را مورد بحث قرار دادند و یادآوری کردند که فشار رسانهها و توجه بیش از حد جامعه به مسائل جنجالی میتواند موجب قضاوتهای بیجا و تحریف حقیقت شود. نمونههایی مانند نظر شوهر سابق کاترینا، کشیش و آقای مهمان بررسی شد و مشخص گردید که ذهن ناخودآگاه انسان تمایل دارد جنبههای منفی را برجسته کند. شرکتکنندگان خشونت و تأثیر آن بر فرد و خانواده در رمان را نیز تحلیل کردند و آن را بازتاب فشارهای اجتماعی آن زمان دانستند.
نشست همچنین نگاهی به وضعیت و بافت اجتماعی افغانستان داشت و مثال حادثه فرخنده یادآوری شد. شرکتکنندگان بحث کردند که چگونه افکار جمعی و هیجانات تودهها میتواند تحت تأثیر فریب، تحریک و تبلیغات قرار گیرد و به خشونتهای غیرقابلکنترل منجر شود. این تحلیل به درک بهتر تأثیر رسانه و افکار عمومی بر رفتار اجتماعی و قضاوت جمعی در رمان کمک کرد و نشان داد که فشارهای جمعی میتواند پیامدهای خطرناک و غیرمنتظرهای برای فرد داشته باشد.
در بخش دیگری جلسه، این اثر از منظر فلسفه سیاسی هانا آرنت و میشل فوکو به صورت فشرده تحلیل شد. نقش رسانهها و افکار عمومی در رمان نمونهای از آنچه آرنت «ابتذال شر» مینامد است: قضاوتهای جمعی، فشار اجتماعی و تکرار رفتارهای ظاهراً عادی اما آسیبرسان، همه زندگی کاترینا را تحت تأثیر قرار میدهد. به همین ترتیب، نظریه فوکو درباره «پانآپتیکون» و کنترل اجتماعی، سازوکارهایی را توضیح میدهد که رسانهها و جامعه بر زندگی کاترینا اعمال میکنند. نظارت دائمی، داوری مداوم و محدود کردن فرد در چارچوب هنجارهای اجتماعی، همه در خدمت تصویرسازی جهان بوروکراتیک و فشار جمعی در رمان است.
برای درک بهتر نقش رسانهها در مهندسی افکار عمومی، ادیسه پارسی یک اسلایدشو آموزشی ارائه داد که در آن به ادوارد برنیز و سه کمپین اصلی او مشعل آزادی، بیکن و تخممرغ و کودتای گواتمالا اشاره شد. این مثالها به شرکتکنندگان کمک کرد تا ارتباط میان رسانه، قدرت و شکلدهی نگرش جمعی را در دنیای واقعی و متن رمان بهتر درک کنند.
نشست پنجم با جمعبندی مباحث و تأکید بر اهمیت تحلیل انتقادی آثار ادبی، رسانهای و فلسفی پایان یافت. جلسه نشان داد که رمان آبروی از دسترفته کاترینا بلوم زمینهای غنی برای بررسی مسائل اخلاقی، حقوقی و اجتماعی فراهم میکند و همچنان قابلیت طرح پرسشهای جدی درباره آزادی، قدرت و مسئولیت فردی و جمعی را دارد.
دیدگاه خودرا بنویسید