( دوره امیر عبدالرحمان براساس اسناد بریتانیا ، ج ۱)
این کتاب ترجمه‌ی جلد نخست از مجموعه تألیفات استاد “محمدگلزاری” به زبان انگلیسی است. کتابی که ما را به عصر فاجعه‌بار امیر عبدالرحمن و پشت پرده‌ی فجایع می‌برد، عصری که به سبب زخم ناسور آن هنوز هم تازه است.
عصر عبدالرحمن (1880-1901) عصر کشتار همه‌جانبه در افغانستان است؛ عصری که در آن علم، فرهنگ، تاریخ، آثار تاریخی، آزادی، انسان و انسانیت به‌طور گسترده قتل عام گردیدند و فرهنگ نسل‌کشی، غصب دارایی، قبیله‌محوری، سرسپردگی به قدرت‌های بیگانه، مالکیت‌پنداری قدرت و سرزمین بنا نهاده شد و این پدیده بر فضای تفکر تاریخی و سیاسی کشور افغانستان سیطره یافت.
در عصری که جهان شرق به بیداری و جهان غرب به ترقی می‌اندیشید، سراپای فرهنگ، تمدن، علم، ادبیات و نواندیشی در افغانستان رو به افول رفت، رابطه کشور – به‌جز انگلیس – با همه‌ی دنیا قطع گردید و ملیون‌ها انسان این وطن اعم از هزاره، ازبیک، غلزایی، شینواری و نورستانی آواره و یا کشته شدند؛ اما مسأله هزاره‌ها – به دلیل سیاست حذف سیستماتیک حکومت – از بقیه اقوام تفاوتی بسیار جدی داشته و دارد.
جنگ‌های تحمیلی و ده‌ساله امیر عبدالرحمن بر اقوام مختلف را نباید تنها یک مسأله و مشکل داخلی کشور دانست و یافتن علل بنیادی این جنگ خونین و فاجعه‌بار نیاز به تحقیق گسترده دارد؛ زیرا تراژدی این جنگ به‌ویژه کشتار هزاره‌ها معلول سیاستهای کلان منطقه و جهان و در اصطلاح ” بازی بزرگ” بوده است. لذا گرچه «سراج التواریخ» بهترین منبع برای بررسی اوضاع داخلی کشور ما در این عصر است، اما به دلیل محدودیت‌هایش علل و عوامل بین‌المللی و مناسبات پشت پرده‌ی مسائل افغانستان را در روایت قدرت‌های دخیل، پوشش کامل نمی‌دهد.
کتاب «کشتار و آزار هزاره‌ها…» اصل اسناد سری و دسته اول و در واقع اسرار پشت پرده‌ی عصر امیر عبدالرحمن می‌باشد، نه تحلیل و تفسیر آنها.
این اسناد، گزارش‌های روزانه عوامل حکومت بریتانیا از حوادث داخل افغانستان به مراکز حکومت هند بریتانوی است، و لذا خواننده را به‌طور مستقیم در جریان رخدادهای آن دوره قرار می‌دهد. این اسناد، به دلیل سری و طبقه‌بندی‌بودن آنها، در واقع مبانی و اهداف سیاست دولت وقت انگلستان در منطقه را نشان می‌دهد و به همین دلیل در صحت این گزارش‌ها تردیدی راه ندارد.
یکی از نکات مهم این اسناد، همین بازگویی سیاستهای کلان منطقه و جهان نسبت به افغانستان –به‌ویژه کشتار هزاره‌ها – است.
گفتنی است که مؤلف این اسناد گران‌بها در پاورقی‌های این کتاب توضیحاتی مستند و علمی افزوده است، که بسیار به فهم اسناد کمک می‌کند.
«بنیاد تحقیقاتی بلخ» ضمن سپاسگزاری از حدود سه دهه تلاش و تحقیقات نویسنده‌ی محترم و قدردانی از عوامل و حامیان معنوی و مادی این اثر فاخر, خرسند است که اثر مورد نظر را به محققان حقیقت‌جو ارائه می‌کند و در تلاش جدی است که اسناد مربوط به سایر دوره‌های معاصر را نیز در دسترس خوانندگان و محققان قرار دهد.
«بنیاد تحقیقاتی بلخ»
پ.ن: علاقه‌مندان می‌توانند این اثر را از مراکز ذیل دریافت کنند:
1 comment