هزاره ها باید از روز ۲۵ سپتامبر به مثابه یک روز سیاه و ننگین که در تاریخ بشریت کم نظیر است یادمانی نمایند ، علاوه براینکه اضافه از ۶۲ فیصد هزاره ها قتل عام گردیدند ، در مجموع هزاره ها من حیث یک هویت فرهنگی و اقتصادی از جامعه افغانستان حذف گردیدند و رسماً و قانونا یک مجموعه انسانی به برده ، کنیز و غلام تبدیل شدند که در داخل و خارج کشور خرید و فروش می شدند ، زمین های هموار و قابل کشت هزاره ها به دیگران توزیع گردید ، کوه و بیابان هزاره ها را هم به کوچی ها سند دادند که تا همین امروز این مشکلات پا برجا است ، در تمام جهان کشتار مانند کشتار هزاره ها از جانب سازمان ملل متحد و بسیاری کشورهای دیگر رسماً به مثابه نسل کشی یاد آوری و تسجیل گردیده است ، اما در مورد هزاره ها متاسفانه تا هنوز عدالت اجرا نگردیده است ، هزاره ها هنوز هم با تبعیض سیستماتیک دست و پنجه نرم می‌کنند ، هنوز هم مفکوره عبدالرحمن خان مبنی بر برتری نژادی در افغانستان حاکمیت دارد ، هزاره ها باید از تاریخ عبرت گرفته به خاطر بقا و اعاده حقوق انسانی شان برمبنای عدالت اجتماعی متحد گردند در غیر آن صورت امکان تکرار تاریخ بعید به نظر نمی رسد .

حسن علی عدالت