مزاری بزرگ درلوحه ی مکتبش وفا، فداکاری،تکامل وعدالت را نوشته بود وبه همین سبب بود که توانست یک ملت رنج کشیده وسرگردان را به یک ملت پرآوازه، آگاه وآزاده تبدیل نماید.

مزاری هنگامی پابه عرصه سیاست ونظام در جامعه گذاشت که کاروان آگاهی وعدالت در گذرگاه تاریخ از مسیرش باز ایستاده بود وجهل ونفاق و ناباوری جامعه را به سوی تاریکی وسقوط سوق می داد. مزاری در آن مرحله ی حساس توانست به زودی به بلند گو وحنجره ی توده های محروم وستمدیده افغانستان تبدیل شود ورنج های آنها را فریاد کشد.

مزاری این پیر پشمینه پوش به درستی همه ی درد ها، مصیبت ها وامراض جامعه را به خوبی درک می کرد، چون خودش ازمیان همین درد ها وآلام برخاسته بود. بی شک او فرشته ی رهابخش توده های مظلوم ومحروم کشور بود. از این جهت است که شخصیت مزاری را نمیتوان به یک قوم وملیت خاصی خلاصه کرد زیرا او انسانی می اندیشید وبرای رهای انسان افغانستانی مبارزه کرد.

مزاری اولین کسی بود که برای حاکمیت نظام مبتنی برعدالت اجتماعی پس از سالها استبداد وخفقان مبارزه اش را آغاز کرد وازتمام مردم افغانستان خواست تا به فرهنگ حذف وانحصار پایان دهند وبرای رهایی کشور از قید ستم، به عدالت اجتماعی رجوع کنند. او عدالت را با ندای رسا ومعجزه آفرینش فریاد می زد واین بود که او را به سمبول عینی آرمانهای تحقق نیافته ملت ها ی تحت ستم تبدیل نمود.

مزاری می گفت: ما میخواهیم ستم های که چندین قرن بر مردم افغانستان روا داشته شده دیگر پایان یابد و جامعه ای بوجود آید که در آن از تبعیض، برتری جویی و افزون خواهی خبری نباشد و کلیه مردم افغانستان از هر قوم و نژاد و با هر رنگ و زبانی، برادرانه و برابر در کنار هم زندگی کنند و حقوق حقه تمام ملیت های افغانستان تامین گردد. خواست ما تامین عدالت، برابری و برادری میان مردم افغانستان است…. ما حقوق ملیت های محروم را میخواهیم و از ان دفاع میکنیم.

شهید مزاری معتقد بود که برای ایجاد صلح و ثبات پایدار و دستیابی به اهداف و ارمانهای ملی، باید برابری حقوق همه افرا د, صرف نظر از وابستگی های قومی، مذهبی، زبانی وگروهی در کشور به رسمیت شناخته شود و همه اقوام از حقوق برابر و عادلانه در جامعه برخوردار شوند.

بابه مزاری برابری اجتماعی را به عنوان راهبرد کلیدی در پایان بخشیدن به مخاصمات و چالشهای نفس گیر و بن بست های موجود و بنیاد نهادن به پایه های حاکمیت ملی و حفظ تمامیت ارضی و وحدت ملی می دانست. ودر عین حال بر حضور گسترده ی زنان به عنوان نیمی از پیکره ی جامعه تاکید داشت.واز حضور بانوان در عرصه های سیاسی واجتماعی استقبال می کرد.

در پایان باید بگویم که شهید مزاری یک شخصیت کاملا استثنایی بود با مجموعه ی از خصلت ها وویژه گی های ناب و والای انسانی وافسوس وصد افسوس که او خیلی زود از میان ما وشما رفت ودیگر نمیتوانیم دستان نوازش گرش را احساس کنیم .